بازی خط و خونه - اِکر دوکِر

• نام بازی: خط و خونه (اِکر دوکِر)
• نام محلی: جیزیق

در اینجا به بررسی و چگونگی اجراء و شرایط بازیهایی که به خط و خونه یا اِکر دوکِر معروف هستند می رسیم ولی به علت گستردگی و کثرت این بازی ها که در این مقوله نمی گنجد ، فقط چند نمونه از ساده ترین آنها را که اجرای آنها برای کودکان عملی است می آوریم ، شاید که رضایت مربیان محترم و کودکان گرامی فراهم گردد. لازم به ذکر است که این بازی ها از جمله بازی هایی است که در ایام گذشته ، در سراسر گیتی ، بزرگسالان را نیز به خود مشغول کرده بود.

• اهداف کلی: افزایش و فدرت استقامت پاها ، هماهنگی چشم ها و دست ها ، آموزش رعایت نوبت
• اهداف جزئی: پایداری در مقابل مشکلات و آموزش رعایت نوبت
• تعداد بازیکن: حداقل 2 نفر ، گروهی نیز اجرا می شود.
• سن بازیکنان: محدودیتی ندارد
• ابزار لازم: یک قطعه سفال یا کاشی 8 × 8 سانتی متر و گچ
• محوطه بازی: زمین صاف و مسطح ، حداقل به ابعاد 5 × 4 متر

شرح بازی:

برای سهولت در امر آموزش بازی ابتدا مقررات و شرایط آن را برای مربیان و کودکان بازگو می کنیم ( اشتباه در هر یک ، موجب سوختن است. ) :

1- کاشی و یا پای بازیکن هرگز نباید روی خطوط قرار گیرد.

2- در هر خانه ، حداکثر تا 3 بار لی لی کردن مجاز است.

3- اگر بازیکن در هدف گیری و انداختن قطعه کاشی (یا سفال) به خانه ای که مورد نظر است اشتباه کند.

4- قطعه کاشی یا سفال بازی برای رسیدن به خانه ها از روی خط ها سُر می خورد و می توان آن را از روی خانه ای نیز سُر داد.

5- بازیکنی می تواند خانه ها را پی در پی کند که اشتباه نکرده باشد.

1- خط و خونه ی ساده که در زبان محلی به ( اَیاق جیزیقی ) مشهور است. روی زمین صاف و مسطحی ، مطابق شکل ، رسم می کنیم.

به قید قرعه ، ترتیب بازی نفرات ، مشخص و نفر اول برای شروع بازی ، روبروی خانه ی شماره 1 می ایستد و قطعه سفال را به طرف داخل خانه ی شماره 1 پرت می کند و لی لی کنان آن را با ضربات پای زمینی از خانه های 2 و 3 و4 و 5 می گذراند و در خانه ی 5 کمی استراحت کرده و بازی را ادامه می دهد و از خانه ی 8 ، به بیرون می زند.

اگر موفق بود این بار در خانه ی 2 می اندازد و ... بازی را برای 8 خانه تکرار می کند. سپس پشت به خانه ها ایستاده و می گوید : خونه یا بیرون ( اِو یا اِشیک ) و کاشی را از بالای سرش به پشت رها می سازد، هرجا که افتاد ، خانه ی اوست و با علامت × و نوشتن نامش آن را تصاحب می کند که در دورهای بعدی بازی می تواند در آن استراحت کند و در مقابل ، سایر بازیکنان با مشکل مواجه خواهند شد و بایستی آن خانه را پَرِش کنند و پای در آن ننهند ، مگر اینکه صاحب خانه باریکه ای از خانه را برای عبور در اختیارشان بگذارد که به اصطلاح محلی ( پیشیک یُولی ) گفته می شود.

در خاتمه ، هر که خانه ی بسیار دارد ، برنده ی بازی است.

2- خط و خونه ی ارمنی ( ارمنی جیزیقی ) :

ابتدا روی زمین صاف و مسطحی خانه هایی را مطابق شکل ( برای 2 نفر ) رسم می کنیم (7 خانه برای 2 نفر ، 8 خانه برای 3 نفر ، 9 خانه برای 4 نفر )

بازیکن اول سفال را به خانه 1 پرتاب و خود از روی آن پریده و با یک پا در خانه 2 و بعد 3 قرار می گیرد و با دو پا در خانه های 3 ، 4 و یک پایی در خانه ی 5 و سپس با یک پرش دوپایی در خانه های 6 و 7 و یک حرکت دورانی 180 درجه ، به طوری که پای راست در خانه ی 7 و پای چپ در خانه ی 6 قرار بگیرد زده و مسیر را بر می گردد و سفال را وقتی به خانه ی شماره ی 2 می رسد از خانه ی شماره 1 برداشته و از همانجا با یک پا بیرون می پرد...

و وقتی نوبت به خانه ی 2 می رسد همان کار را تکرار می کند این بار وقتی در خانه ی شماره ی 3 است ، سفال را از خانه ی شماره 2 برمی دارد و از خانه ی 3 به خانه ی 1 می پرد و از آنجا بیرون ؛ وقتی بازی با 7 خانه انجام گرفت ، هدف پرتاب کاشی ، حوالی و خارج جهنم است که نباید بیشتر از 3 پا باشد و چنانچه اگر در داخل جهنم قرار بگیرد بازیکن در هر مقطعی که باشد سوخته و بایستی از اول شروع کند و وقتی به خانه های 6 و 7 برسد جفت پا بیرون بپرد و کاشی یا سفال را برداشته و به همان روال برگردد.

سفال روی سر و نگاه سربالا ، خانه ها را طی می کند و اگر موفق شد ، مرحله ی بعدی را که به نام آلیس خسته مشهور است ، بدین ترتیب که آن را روی پای راست گذاشته و با چشمان بسته و با تمرکز حواس و تجسم فاصله ها ابعاد ، روی پاشنه راه می رود و با هر قدم می گوید : آلیس! و اگر خطایی نداشته باشد همبازیش می گوید : آلیس. و اگر خطا کرد ، اعلام می کند.

پس از آن نوبت خانه گرفتن است و ... برنده ی بازی معلوم .

3- خط و خونه ی خانه چین (خبله چین):

ابتدا جدول بازی مطابق شکل رسم می گردد.

کودک بازی را مانند خط و خونه ی ساده انجام می دهد و وقتی 6 خانه را با توفیق همراه بود باز لی لی کنان از خانه ی 1 به گوشه ی خارجی خانه ی شماره ی 3 می رود و رو به خانه ی 6 قرار می گیرد سفال را به طرف آن رها می کند، از خانه های 4 و 5 گذشته و بدون توقف در خانه 6، کاشی یا سفال موجود در آن را با پا به بیرون هدایت می کند.

سپس با چشمهای بسته و پاهای بسته و پاهای باز در مقابل خانه های 1 و 6 می ایستد و ردیفها را یکی یکی تا آخرین آنها یعنی ردیف 3 و 4 با پریدن طی می کند. بعد 180 درجه برگشته و باز می گردد و بقیه بازی، مانند بازی خط و خونه ی ارمنی است.

باز، برنده کسی است که خانه های زیادی داشته باشد.

• نکات: از این سری بازیها، تعدادی را نام می بریم؛ نردبانی، چینی، فرنگی، یونانی، حلزونی، از زمین به آسمان، تفنگی، دسته جمعی، میزی، تولاما و غیره

• نتیجه بازی: انعکاس از نتایج این بازی در اهداف آمده و به وضوح مشخص است هر که چابک و چالاک بوده و از تعادل ایستایی بدن خود بروی یک پا برخوردار باشد، موفق تر خواهد بود و مضاف بر آنها، کودک چون ضررهای ناشی از خطاها و خلاف ها را لمس می کند در زندگی اجتماعی خود، سعی در تقلیل خطاها خواهد داشت و گذشتن از موانع و مهار خطرات زندگی را به خوبی یاد خواهد گرفت و درک خواهد کرد که هر قدر امکانات بیشتری داشته باشد، رفاه و آسودگی خیال بالاتری خواهد داشت.

منبع :http://www.r-azar.com/